آیین ازدواج در روستای دیلم

اجرای مراسم خواستگاری و ازدواج در میان عشایر عرب دارای نکات و مراحل قابل توجهی بود که اگر چه به مرور زمان قسمت هایی از آن به فراموشی سپرده شده است ولی بعضی خانواده ها , در روستاها و دربین عشایر – هنوز جهت حفظ آداب ورسوم پیشینیان خود به همان شیوه و سنت قدیمی مراسم مزبور را اجرا می کنند. هر گاه خانواده ای تصمیم می گرفت تا همسری برای پسر خود انتخاب کند ، معمولاً تشریفات و مراحل زیر را انجام می داد :

خواستگاری و تعیین مهریه:

چنان که ازدواج درون خانوادگی باشد قید و بند چندان سختی وجود نخواهد داشت اما در صورتی که دختر مورد نظر از فامیل نزدیک نباشد ، ابتدا خانواده ی پسر بررسی لازم را در خصوص اصل و نسب ، اخلاق ، وضعیت خانوادگی ،... و سایر نکات مورد نظر به عمل آورده. ابتدا با توافق خانواده ی دختر زمان معینی مشخص و چند نفر از مردان و زنان صاحب نفوذ نزد خانواده دختر رفته و موضوع را طرح می نمایند. در صورت موافقت خانواده ی دختر در مرحله ی بعدی خانواده پسر و دختر و خصوصاً پسر و دختر از نزدیک هم دیگر را ملاقات و در خصوصاً پسر و دختر از نزدیک هم دیگر را ملاقات و در صورت انتخاب متقابل ، خانواده ی دختر نیز تحقیقات خود را در خصوص خانواده ی پسر انجام داده و سرانجام در صورت رضایتِ خانواده ی دختر ، مجدداً خانواده ی پسر جهت طرح موضوع و تعیین مهریه حضور پیدا خواهند کرد و پس از توافق نهایی در مورد مهریه، تاریخ خواستگاری نیز مشخص خواهد شد. پس از تعیین تاریخ خواستگاری ، خانواده ی پسر به اتفاق رییس طایفه و افراد بانفوذ و یک نفر از سادات جهت خواستگاری به صورت رسمی، درخانه ی دختر حضور پیدا خواهند کرد. در گذشته همه ی مخارج خواستگاری به عهده خانواده ی دختر بود ولی اخیراً خانواده ی پسر نیز بخشی از هزینه را عهده دار می شود. البته عشایر و روستاییان غالباً به همان شکل گذشته عمل نموده و دریافت مخارج خواستگاری را از خانواده ی داماد خلاف عرف می دانند. در هر حال بعد از حضور و صرف غذا، موضوع خواستگاری طرح و از ولّی دختر درخواست می شود تا مهریه را مشخص و اعلام نماید. البته در اغلب موارد این موضوع صرفاً جنبه ی تشریفاتی داشته و مبلغ آن قبلاً بین دو خانواده تعیین شده است. ولی هدف از این کار رعایت سنت و اعلام رسمی خواستگاری و تعیین مهریه است. پس از تعیین مهریه و شیر بها ،مبلغ شیربها توسط سید همراه یا شیخ طایفه تحویل پدر دختر داده می شود سرانجام با اجرای رقص،پایکوبی یزله توسط مردان و هلهله و سرودن شعر توسط زنان مراسم خواستگاری به پایان می رسد.

نیشان الخطوبه(نشانه گذاری ):

اعراب در گذشته به جای نامزدی که امروزه متداول شده است ، (نیشان) یا نشانه خواستگاری به کار می برند، به این شکل که دو – سه روز پس از خواستگاری (خطوبه) خانواده ی پسر مقداری لوازم شخصی مورد نیاز دختر را تهیه و توسط مادر پسر و چند زن دیگر برای او می برند. اما اخیراً حلقه نامزدی جایگزین (نیشان) شده است. جهزیه عروس: تهیه جهزیه بستگی به توان مالی خانواده ی پسر و دختر دارد ولی در شکلمعمول آن شامل لوازم ضروری می شود که معمولاً خانواده ی عروس تمامی مبلغ شیر بها را در این زمینه هزینه می نماید. خانواده ی داماد نیز در حد توان مالی خود وسایلی را تهیه می کند. البته در صورتی که ازدواج فامیلیباشد ، مبلغ مهریه، سطح مخارج عروسی و تهیه جهیزیه بسیار کمتر از ازدواج غیر فامیل است.

مراسم عروسی:

صبح روز عروسی تعدادی از زنان خانواده ی داماد جهت آماده کردن عروس و مقدمات کار به خانه اومی روند. این عمل را اصطلاحاً(ولافه) ( valafah ) می گویند. در گذشته با توجه به عدم وجود ماشین و طی کردن مسافت ها به وسیله اسب یا بَلَم (قایق) همراهان عروس و داماد در طول مسیر باز گشت به انجام اعمال شادی بخش پرداخته و معمولاً برای انجام این اعمال در بین راه چند بلم را به هم بسته و بلم سوارها تردد در این بلم ها به رقص ، پایکوبی ، آواز خوانی و یزله می پرداختند ومردم ساکن در طول مسیر رودخانه نیز در ساحل حضور پیدا می کردند و در شادی آن ها شریک می شدند. اما امروزه با توجه به تغییر سطح زندگی اجتماعی و تغییر نوع وسایل نقلیه، مراسم سنتی گذشته به فراموشی سپرده شده است.

فدیه(قربانی):

هنگام وارد شدن عروس به خانه ی داماد و قبل از ورود به حجله معمولاً به فراخور توان مالی خانواده ی داماد گوسفند یاگوساله ای موسوم به فدیه یا قربانی ، برای سلامتی او در جلوی پایش ذبح کرده و دل و جگر آن را برای عروس و داماد می پزند تا آن را خورده و همراز و یکدل شوند.

نگوط( Nagut ):

نگوط (اریوگ) هدیه ای است که فامیل و دوستان داماد و عروس بعد از عروسی به آن ها می دهند. معمولاً فامیل ، دوستان و آشنایان به فراخور توان مالی خود برای کمک به زوج جوانی که تازه زندگی مشترک را شروع کرده اند ، هدایایی بعد از عروسی به آن ها می دهند. این هدایا ممکن است ، پول نقد، جنس و یا – در بین عشایر – گاو و گوسفند باشد.

هَرَب ( Harab ):

هَرَب یا هَرَبَ یعنی (فرارکرد) – در آداب ورسوم یعنی فرار از حجله و خارج شدناز آن – معمولاً عروس و داماد بعد از هفتمین روز عروسی به خانه ی نزدیک ترین فرد داماد، مثل برادر ، عمو و یاخواهر او می روندو هدیه ای نیز به آن ها تقدیم می شود. این هدیه موسوم به هِربَه ( Harabah ) است که هنگام (هَرَب) اهدا می شود.